Rządzenie sobą i innymi [fragment]

Od Redakcji: dzięki uprzejmości Wydawnictwa Naukowa PWN mamy okazję zaprezentować Wam fragment mających się wkrótce ukazać wykładów Michela Foucaulta pt. Rządzenie sobą i innymi. Tom ten w całości poświęcony jest problemowi odważnego mówienia prawdy i jego politycznej funkcji. Chociaż wykłady rozpoczyna analiza krótkiego tekstu Kanta pt. Czym jest Oświecenie?, to Foucault bardzo szybko przechodzi do […]

Przybliżenia (7): odwrócenie platonizmu

Po śmierci Buddy jeszcze przez stulecia pokazywano jego cień w jaskini – olbrzymi, przerażający zgrozą cień. Bóg umarł; ale ludzie są, jacy są, i może jeszcze przez tysiąclecia w rozmaitych jaskiniach będą nam pokazywali jego cień. Cóż, musimy pokonać jeszcze jego cień! – F. Nietzsche, Wiedza radosna Być może nie da się uchwycić specyfiki myśli […]

Fikcjozofia w praktyce (Rafał Ilnicki, „Filozofia i science fiction” – recenzja)

Druga książka Rafała Ilnickiego – Filozofia i science fiction – nie jest książką naukową; co więcej, nie jest też dziełem stricte filozoficznym, a tym bardziej powieścią science fiction. Jest to raczej zapis eksperymentu dokonanego na pograniczu krytyki kultury (jak zresztą autor definiuje filozofię) oraz poetyki fantastycznonaukowej. Polega on na zetknięciu ze sobą wybranych pojęć i […]

Techne – źródło techniki

W „Machinie Myśli” często poruszamy zagadnienie techniki. Nie bez znaczenia jest to, że pierwsza zorganizowana przez nas konferencja była poświęcona właśnie jemu. Sądzę, że warto byłoby – dla lepszego zrozumienia tego terminu – przyjrzeć się jego źródłosłowowi, w którym niewątpliwie pojawia się greckie pojęcie τέχνη (technê). Dzisiejsze znaczenie słowa „technika” wydaje się bowiem być dość […]

Maszyny do pisania

W XIX rozpoczął się proces industrializacji, który doprowadził do mechanizacji (a w XX w. wręcz do automatyzacji) zgoła wszystkich procesów wytwórczych. Takim procesem było również pisanie i dlatego też nie dziwi fakt, że około 1870 r. rozpoczęto przemysłową produkcję maszyn do pisania z ruchomą czcionką. Produkt ten nie tylko zmienił podejście do pisania jako takiego, […]

Spór o retorykę, czy spór o filozofię?

Spór dotyczący natury retoryki, liczy sobie niemalże dwa i pół tysiąca lat. Co więcej, nie jest on tak powierzchowny, jak niektórym mogłoby się wydawać. U jego podstaw bowiem, leży problem dużo większej miary, niż samo krasomówstwo. Retoryka, rozumiana na sposób pierwszych sofistów, zajmuje się wzbudzaniem w słuchaczach pewnych przekonań (dowiadujemy się tego z ust samego […]

Czy można snuć pieśni o nauce? O sztuce wypowiedzi w dialogu „Fajdros”

Wiele platońskich dialogów jest zatytułowanych imieniem interlokutora Sokratesa: Hippiasz, Protagoras, Gorgiasz itd. Dialogi choć nie zawsze, a nawet nie często kończą się jednoznaczną konkluzją, były niewątpliwe formą polemiki czy też walki z filozofią, którą sam Platon uważał za szkodliwą. Nierzadko podkreśla się, że Platon podejmuje obronę zanikającej już w Grecji za jego czasów kultury oralnej, […]